Verhoging maximum straf voor doodslag, juristen zijn verdeeld

Het is inmiddels volop in het nieuws: de Tweede Kamer wil de maximale straf voor doodstraf verhogen van 15 naar 25 jaar. In september 2021 heeft een Kamermeerderheid ingestemd met een voorstel van het Kabinet om dit te bewerkstelligen. Naar verwachting gaat dit eind 2022 gebeuren (na een akkoord van de Eerste Kamer). 

Wat is de aanleiding van dit besluit?

De aanleiding is onder meer de zaak van het meisje Hümeyra, die om het leven is gekomen. De dader was in eerste aanleg veroordeeld voor doodslag en kreeg 14 jaar gevangenisstraf en TBS opgelegd. De rechtbank had hier echter ook 20 jaar gevangenisstraf voor kunnen opleggen, omdat er meerdaadse samenloop aan de orde was. 

In hoger beroep is hij uiteindelijk veroordeeld voor moord en kreeg 20 jaar gevangenisstraf en TBS opgelegd. Uiteindelijk is daar een meer passende straf uitgekomen. De politiek wilde alsnog het gat tussen doodslag (15 jaar) en moord (30 jaar) als alternatief op levenslang dichten. De huidige maximumstraf zou geen recht doen aan de ernst van het misdrijf.

Wat is het verschil tussen doodslag en moord?

Bij moord heeft iemand een vooropgezet plan om een ander te doden. Bij doodslag wordt iemand met opzet gedood, maar ontbreekt het plan. Daarnaast heb je nog gekwalificeerde doodslag. Dat houdt in dat iemand om het leven wordt gebracht om zo een strafbaar feit te verbergen OF om een strafbaar feit eenvoudiger te maken. 

Waarom is er vooral kritiek vanuit juristen?

De kritiek op dit wetsvoorstel gaat vooral uit van juristen. Vooropgesteld dient te worden dat een misdrijf, zoals doodslag, voor nabestaanden een onbeschrijflijk verdriet moet zijn en dat geen straf recht zal doen aan dat leed. Nabestaanden krijgen immers levenslang. Juristen vinden de verhoging onnodig en disproportioneel. Waarom zijn zij kritisch op de verhoging van 15 naar 25 jaar gevangenisstraf voor doodslag?

Enkele belangrijke punten:

1. Juristen noemen dit ‘paniekvoetbal’ van de overheid. Het zou een roep zijn vanuit de samenleving om zwaarder te straffen. Het lijkt er meer op dat de overheid maar snel iets wil doen voor de bühne. De roep uit de samenleving is vooral een betere behandeling van strafzaken. Ernstige gewelds- en zedenzaken liggen regelmatig jarenlang op de plank. Het bewijs ebt weg en slachtoffers ervaren secundaire victimisatie, doordat zij niet serieus worden genomen. Bij de rechtbank Gelderland worden zelfs heel veel zaken geseponeerd, omdat ze de werkdruk niet aan kunnen. Wederom zijn slachtoffers de dupe. Daarnaast hebben kinderrechters aan de bel getrokken, omdat de straffen die zij opleggen in ernstige zaken niet worden uitgevoerd. Soms komt een jongere na een jaar terug en heeft hij nog niet de zedenbehandeling of agressiebehandeling gehad, waarvan de rechter heeft bepaald dat hij die zo hard nodig heeft. Veroordeelden gaan zo veel sneller weer de fout in. Juristen vinden dat hier structureel iets aan gedaan moet worden. 
2. We straffen al streng in Nederland. Nederland hoort ongeveer in het midden van Europa qua streng straffen. We zijn niet zo mild als we denken. 
3. Er zijn onderzoeken waaruit blijkt dat burgers niet zwaarder zouden straffen dan rechters, als zij de zaak volledig kennen. 
4. De rechter kijkt naar feiten en omstandigheden in een zaak, waardoor het strafmaximum van 25 jaar niet snel zal worden opgelegd. Een verhoging van deze straf, schept dan ook verkeerde verwachtingen bij burgers. De maximale straf zal overigens ook niet snel worden geëist door de officier van justitie. 
5. Alleen in zeer uitzonderlijke gevallen zou er een hogere straf worden opgelegd. De zaak van Hümeyra was aanleiding voor deze wetswijziging. De verdachte in die zaak is in hoger beroep echter vervolgd voor moord, hij kreeg 20 jaar gevangenisstraf en TBS opgelegd. De Orde van Advocaten vindt een verhoging naar 20 jaar gevangenisstraf passender. Zij vindt een strafverhoging naar 25 jaar onnodig. 
6. Hoger straffen dan 15 jaar is al mogelijk. Bij gekwalificeerde doodslag kan 30 jaar worden opgelegd en bij meerdaadse samenloop kan er 20 jaar worden opgelegd. Hiernaast kan er TBS worden opgelegd. Deze vrijheidsbenemende maatregel kan jaren duren en kan steeds worden verlengd. 

Conclusie:

Kortom, verhoging van de gevangenisstraf voor doodslag is onnodig. Er zijn grotere problemen die moeten worden opgelost. Denk bijvoorbeeld aan de vele zaken die geseponeerd worden vanwege een personeelstekort bij de rechtbank Gelderland. Daarnaast zijn er vele ernstige zedenzaken die op de plank blijven liggen, tekorten bij de zedenpolitie en lange wachtlijsten in de jeugdzorg, waardoor ernstige en gevaarlijke verdachten onvoldoende worden behandeld en sneller slachtoffers kunnen maken. Dit is allemaal zeer pijnlijk voor slachtoffers. Laten we gaan kijken hoe we deze problemen kunnen oplossen, want daar hebben slachtoffers toch veel meer baat bij?!