Het spreekrecht

Het strafproces heeft onder andere tot doel dat het vertrouwen in de rechtsorde wordt hersteld. Dat kan alleen als de belangen van gedupeerde burgers zo goed mogelijk gewaarborgd zijn. Het spreekrecht draagt hier aan bij. Slachtoffers en nabestaanden mogen, bij zwaardere misdrijven, gebruik maken van hun spreekrecht. Het spreekrecht bestaat sinds 2005 en is sinds 2016 onbeperkt. Het mag overal over gaan, niet alleen over de gevolgen. Het kan gaan over de strafmaat, de bewezenverklaring, het strafbare feit en de schuld van de verdachte. Dit gebeurt meestal in een schriftelijke slachtofferverklaring die voorgelezen wordt.

Wat is belangrijk voor slachtoffers en nabestaanden?

Voor slachtoffers en nabestaanden is erkenning, herkenning, rechtvaardigheid en herstel het belangrijkste. Dat er naar je geluisterd wordt, je serieus genomen wordt en wellicht tot een verdachte doordringt is essentieel voor herstel. Slachtoffers en nabestaanden zeggen vaak dat ze het fijn vinden dat ze spreektijd kregen en dat de rechter aandachtig luisterde. Als een rechter het spreekrecht bijna overslaat, er geen aandacht voor is of er letterlijk geen fatsoenlijke plek voor het slachtoffer in de rechtszaal is, werkt dat secundaire victimisatie in de hand. Zo kreeg een slachtoffer eens te horen -voordat er één woord was gesproken- of zij het kort wilde houden omwille van de tijd, terwijl de advocaat van de verdachte uitgebreid het woord voerde. Dat kan natuurlijk niet. Genoeg om nog voor te strijden!

Tegenover wie mag het slachtoffer zich uiten?

Het slachtoffer mag zich tegenover zowel de rechter als de verdachte uiten. Dat zag je in de zaak van Nicky Verstappen, waarbij zijn moeder zich tot de inmiddels veroordeelde zelf wendde en hem wilde aankijken. Één van de kinderen van Peter R. de Vries deed dit ook in de moordzaak van hun vader. Zeer indrukwekkend! Hiernaast mag de slachtofferverklaring als bewijs worden meegenomen door de rechter.

Ik adviseer cliënten graag over hun slachtofferverklaring. Wat zeg je wel en niet, hoe zeg je het, wat doe je als je emotioneel wordt, hoe bouw je de slachtofferverklaring op en wat is verder belangrijk. Het spreekrecht is dan ook in meerdere opzichten een heel belangrijk onderdeel van ons strafproces!